 |
O Μαρσέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp) (28 Ιουλίου 1887 - 2 Οκτωβρίου 1968), ήταν Γαλλο-Αμερικανός καλλιτέχνης που επηρέασε σημαντικά την μεταπολεμική τέχνη στην Ευρώπη και την Αμερική.
|
Το πλήρες όνομα του ήταν Ανρί Ρομπέρ Μαρσέλ Ντυσάν. Η οικογένεια του περιλάμβανε πολλούς καλλιτέχνες. Από τα 6 αδέρφια της οικογένειας, τα 4 ασχολήθηκαν τελικά με την τέχνη.
 Hartl and Duchamp |
Beatrice Wood and Marcel Duchamp
Τα πρώτα έργα του, ο Μαρσέλ Ντυσάν τα παράγει στη Μονμάρτρη και χαρακτηρίζονται σήμερα ως μετα-ιμπρεσιονιστικά.
 |
| Marcel Duchamp, "Man sitting by a window", 1907. Πολύ σύντομα η δισδιάστατη ζωγραφική δεν θα ικανοποιεί την πολυστροφία του. |
 |
| Babitz & Duchamp |
O Duchamp το 1910 ζωγραφίζει το έργο «Παρτίδα σκακιού», ένα είδος σπουδής σε όποια επίδραση μπόρεσε να επιτρέψει να του ασκηθεί από τον Cezanne, και ήδη το 1911 θα μπορέσει, καταπιανόμενος με το ίδιο θέμα, το σκάκι, να επιχειρήσει ένα τόλμημα που δεν είχε ως τότε σημειωθεί – να πάει πέρα από τον κυβισμό, πέρα από τον Picasso ή τον Braque. Συνθέτει το «Πορτρέτο σκακιστών». Εδώ οι σκακιστές δεν παίζουν σκάκι, εδώ οι σκακιστές είναι το σκάκι, είναι η σκέψη του σκακιού, είναι η σκέψη που απαιτεί μία σκακιστική παρτίδα. Ο Duchamp μπορεί πλέον, και θα φανεί με έναν εκρηκτικά σιωπηλό τρόπο αυτό, να προχωρήσει πέρα από την ζωγραφική του αμφιβληστροειδούς, όπως έλεγε. Μπορεί να εκκινήσει την αναζήτηση μίας τέχνης που συνευωχείται με την διάνοια, με το πνεύμα. Θέλει να θέσει την τέχνη στην «υπηρεσία του νου». Το δηλώνει. Το επιχειρεί. Το κατορθώνει.
***Διαβάστε για τον Marcel Duchamp στο blog του Ίκαρου Μπαμπασάκη:http://belleviefacile.blogspot.com/ ή στην αναδημοσίευσή του άρθρου του εδώ http://painterinks.blogspot.gr/2010/11/marcel-duchamp.html
δείτε επίσης το άρθρο http://www.tate.org.uk/context-comment/articles/all-artists-are-not-chess-players-all-chess-players-are-artists-marcel
.jpg)
Το 1911 με το «Πορτρέτο σκακιστών» οδηγεί την τέχνη Μετά- τους κυβιστές Picasso και Braque, καταγραφεί την εσωτερική σκέψη ενός σκακιστή, Μας προετοιμάζει για τη ζωγραφική πέρα τον αμφιβληστροειδή τον οποίο, όπως έλεγε, δεν εμπιστεύεται.
 |
| Marcel Duchamp, Jacques Villon, Raymond Duchamp-Villon in the garden of Villon's studio, Puteaux, France, c.1913 |
Το 1913 επισκέπτεται τη Νέα Υόρκη όπου το έργο του υπό τον τίτλο Γυμνό που κατεβαίνει τη σκάλα δημιουργεί σκάνδαλο όταν εκτίθεται σε δημόσια έκθεση.
 |
| Marcel Duchamp «Γυμνό που κατεβαίνει τη σκάλα», Νέα Υόρκη, 1913.Απόπειρα αιχμαλωσίας της κίνησης και του χρόνου. Το σινεμά, ο φουτουρισμός, η φωτογραφία μίλησαν αρχέτυπα μέσα του. Πρωτοτυπεί δίνοντας επάλληλες εικόνες μιας γυμνής κοπέλας ως φιγούρα να κατεβαίνει σκάλα. Μοιάζει κυβισμός αλλά δεν είναι, έχει ρυθμό, θυμίζει χρονοφωτογραφίες εποχής, η διαγώνιος δίνει έντονο το αίσθημα της κίνησης. Όλα όμως εξαρτώνται από το θεατή : αν δεν μπει στη νοητική επεξεργασία, θα μείνει νηστικός στη μουντζούρα. Το έργο είναι, έτσι ή αλλιώς, ένας σταθμός της παγκόσμιας Τέχνης. |
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ξαναγύρισε στο Παρίσι όπου συνεργάστηκε με τους ντανταϊστές και λίγο αργότερα με την ομάδα των υπερρεαλιστών. Σε αυτή θα παραμείνει μέχρι το 1925. Για τους υπερρεαλιστές αποτελεί την κεντρικότερη φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης.
Ο Μαρσέλ Ντυσάν με το έργο του επηρέασε τις μεταγενέστερες γενιές καλλιτεχνών και ιδιαίτερα τους νέους του τέλους της δεκαετίας του '50.
Το κύριο μέρος της καλλιτεχνικής του παραγωγής αποτελείται από ready-made, έτοιμα, κοινά αντικείμενα που διάλεγε ο καλλιτέχνης, τα τιτλοφορούσε και τα ονόμαζε "τέχνη". Ο όρος "ready-made" δημιουργήθηκε από τον ίδιο για να περιγράψει το έργο του Ρόδα ποδηλάτου και σκαμνί (1913), μια ρόδα που στερέωσε σε ένα σκαμνί και διασκέδαζε στριφογυρίζοντάς την.
 |
Μαραέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp, 1887-1968), «Τροχός ποδηλάτου», 1913, μεταλλικός τροχός διαμέτρου 0,65 μ, στερεωμένος σε ξύλινο σκαμνί, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη. Αναζητώντας μια νέα μορφή τέχνης που να ανατρέπει ότι μέχρι τότε ίσχυε για την αισθητική αξία του έργου τέχνης, σύμφωνα με τις αντιλήψεις του ντανταϊσμού, ο Ντυσάν χρησιμοποιεί αυτούσια δύο άσχετα μεταξύ τους αντικείμενα καθημερινής χρήσης, τα οποία αποσπά από τις συνήθεις λειτουργίες τους. Με αυτά τα «έτοιμα» αντικείμενα (ready-made), σε έναν παράδοξο και τυχαίο συνδυασμό, δημιουργεί μια σύνθεση που υπακούει στους προσωπικούς του συνειρμούς και στη δική του διανοητική πραγματικότητα. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL106/282/2021,6898/ "Τροχός σε σκαμπώ". Ο στερεωμένος τροχός αφενός στρέφει τη ρόδα μπρος και πίσω, αφετέρου περιφέρεται ολόκληρος. Η κίνηση κολλημένη στην τετράποδη ακινησία. |
 |
| http://www.newsbeast.gr/world/arthro/609619/dimiourgies-pou-taraxan-to-horo-tis-tehnis/ |
Το γνωστότερο ready-made του Ντυσάν είναι το έργο του Fountain, που φέρει την υπογραφή "R. Mutt 1917". Είναι το 1917 που σπάει τα ταμεία -και τα νεύρα των φιλότεχνων- με τον ανεστραμμένο ουρητήρα που ονομάζει «Κρήνη» Το έργο δεν παρουσιάστηκε στην έκθεση που το είχε αρχικά αποστείλει ο Ντυσάν, παρά την υπόσχεση των διοργανωτών ότι θα παρουσιαζόταν όλα τα έργα αρκεί ο δημιουργός τους να πλήρωνε συνδρομή 6 δολάρια. Το έργο τελικά φωτογραφήθηκε από τον Αλ Στίγκλιτς και η φωτογραφία του δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "The Blind Man", μαζί με σημείωμα της εκδότριας που υπεραμυνόταν της αισθητικής του αξίας. Έκτοτε δημιουργήθηκε δημόσια συζήτηση σχετικά με το αντικείμενο, το οποίο μάλιστα εξαφανίστηκε λίγο μετά τη φωτογράφησή του.
Το Δεκέμβριο του 2004 το έργο του Fountain, ανακηρύχθηκε το πλέον επιδραστικό έργο του 20ού αιώνα από 500 σημαντικούς ανθρώπους της βρετανικής τέχνης.
 |
M. Duchamp, 1919, "L.H.O.O.Q.". με μία γελοιογραφική επέμβαση αφενός αφήνει την υπόνοια πίσω από τη διάσημη Τζοκόντα να κρύβεται ένας "Τζοκόντος", αφετέρου χλευάζει με τον τίτλο που παραπέμπει στη γαλλική φράση "Elle a chaud au cul" http://xartografos.files.wordpress.com/2011/08/388px-duchamp_largeglass.jpg |
Το 1918 χαριεντίζεται με τη Τζοκόντα και της φοράει ένα ευγενικό γενάκι, ένας Ρέμπραντ γίνται χρηστικός σαν τραπέζι σιδερώματος και πλέον εγκαταλείπει τους καμβάδες οριστικά για να περιπλανηθεί στη σκακιέρα. Ο Μπρετόν οργίζεται, αλλά το τρομερό παιδί ανακηρύσσεται μέλος της Εθνικής Γαλλίας σκακιού, παίζει στους Ολυμπιακούς, εμπνέει τον παγκόσμιο πρωταθλητή Φίσερ. Θέτει σε προβληματισμό τη δική του ατομική φιλοσοφία περί ηθικής, συμπυκνώνει συνήθως τις φράσεις του σε ατάκες του τύπου «Δεν υπάρχουν λύσεις, γιατί δεν υπάρχουν προβλήματα». Πιο κάτω μιλά για όλα και αναλύει με την ηρεμία της μεστής ηλικίας τον τρόπο που εξηγούνται τα ασύλληπτα έργα του
 |
| M. Duchamp, Το Μεγάλο Γυαλί, 1915-1923, Φιλαδέλφεια, Museum of Art. Στο επάνω κομμάτι, μια παντρεμένη ως σύστημα μηχανικών στοιχείων μέσα στο Γαλαξία σκορπά τα θέλγητρά της στους μνηστήρες. Στο κάτω κομμάτι οι υποψήφιοι εραστές αποτυπώνονται μόνον ως άδειες στολές (αστυνόμος, εργολάβος κηδειών, μουσικός κλπ) μέσα από ένα εκπληκτικό μαθηματικό συγκρότημα σχέσεων, εξαρτώνται δε από ένα τριφτήρι σοκολάτας...http://xartografos.files.wordpress.com/2011/08/388px-duchamp_largeglass.jpg |
Το «Μεγάλο Γυαλί» είναι μία ακόμη ασυνήθιστη χοή στις ιέρειες της Νοημοσύνης και της Καλαισθησίας. Ένα διάφανο φόντο με δύο πάνελ ανώτερο και χαμηλότερο, ακατάληπτες σχεδόν γραμμές -καθόλου τυχαίες για τον ίδιο-, επάνω ύπανδρες γυναίκες και κάτω γόητες που κινούνται σε ένα δαιδαλώδες μηχανισμό ενός τρίφτη σοκολάτας…
 |
| Πορτρέτο της Rrose Sélavy (Marcel Duchamp). Photograph by Man Ray, 1921. |
Το 1929 σταμάτησε να ζωγραφίζει και στράφηκε περισσότερο σε δισδιάστατα ή τρισδιάστατα σύμβολα και σε λογοπαίγνια που είχαν σκοπό να εξευτελίσουν τις κατεστημένες αντιλήψεις περί δημιουργίας στην τέχνη. Όταν τον ρωτούσαν για το έργο του, απαντούσε χαρακτηριστικά: "Αναπνέω".
Όπως γράφουν στον Χαρτογράφο :
"Επιμένει πως κάθε έργο πρέπει να απευθύνεται στοχευμένα όχι μόνο στην όραση αλλά και στη νόηση.Μπαίνει σε περιπέτειες ακόμη και με τον κόσμο της μουσικής (μαθηματικά γαρ κι εκεί) : γράφει σε κλήρους τις είκοσι πέντε νότες που περιλαμβάνονται σε δύο οκτάβες, και τις ρίχνει σε ένα καπέλο. Η εκτέλεση μένει αίνιγμα, η σύμπτωση και το μουσικό τυχαίο γίνονται φράσεις.Με τέτοια δυσνόητα γριφόλεξα γίνεται ένα μηχανικός του χαμένου χρόνου, περιγράφει τον έρωτα ως απουσία, κάνει την απώλεια εύρημα, η έλλειψη του αγαπημένου προσώπου αποκτά θετικό πρόσημο. Η διδασκαλία του θα φτάσει μέχρι το διάσημο πια επίγραμμα στον τάφο τουτο 1968 : «Εξάλλου, εκείνοι που πεθαίνουν είναι πάντα οι άλλοι». Πριν βιαστείτε να τον απορρίψετε, δώστε μια πιθανότητα να ήταν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΕΡΑΣΤΙΟΣ"
"Για τους ειδήμονες, είναι θέσφατο : Όποιος δεν διάβασε τα κείμενα του Μαρσέλ Ντυσάν, δεν έχει καμία τύχη να καταλάβει το έργο του. Προφανώς θα έχουν δίκιο, διότι μιλάμε για έναν από του ευφυέστερους ανθρώπους του 20ου αιώνα σύμφωνα με τον Αντρέ Μπρετόν. Πώς να αρκεστείς να τον κατατάξεις στους Ντανταϊστές, πως να αποτολμήσεις να περιγράψεις έναν διανοητή με τέτοια ακατανόητη συνέπεια, που για τον μέσο θεατή αγγίζει το όρια της πλάκας. Προφανώς θα υπάρξει κάποτε το ακαδημαϊκό αποδεικτικό του μέλλοντος, όλο και κάποιοι πανεπιστημιακοί ερευνητές θα καταλήξουν στις πολυάριθμες σπουδές που γίνονται σήμερα στα εργαστήρια όλου του κόσμου, για να προκύψει αν όντως μας ενέπαιζε διαστροφικά ή αν μπροστά του ήμασταν όλοι μικρά άγουρα παιδιά." ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΣ http://xartografos.wordpress.com/
https://www.youtube.com/watch?v=x9Ad3uzjPMo
Η Φιλική Εταιρεία "Τάσσει δ' έρωτα" παρουσίασε την περίοδο 2005-2006 για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο του David Gordon με τίτλο "Τα μυστήρια ή πού είναι το αστείο;".
Μετάφραση: Γιώργος Παναόρτου
Σκηνοθεσία: Έλενα Βόγλη
Μουσική: Αλέκος Βασιλάτος
Χορογραφία: Μαρίνα Μαυρογένη
Σκηνικά-κοστούμια-εικαστικά έργα:
Αντωνία Παφιλιάρη, Μαρισόφη Σαρέλα,
Λήδα Τεντόμα
Έπαιξαν:
Νίκος Ανδριγιαννάκης, Γιώτα Γεωργοπούλου, Γεωργία Δαμήλου, Ευτυχία Κιουρτίδου, Βαγγέλης Λιοδάκης, Ελένη Οικονόμου (Άννα Σωτηριάδου), Μάριος Συμεωνίδης, Λαφίνα Τζελέπη, Γιάννης Τρίμμης, Αντωνία Παφιλιάρη, Γιώργος Παναόρτου
Βοηθός σκηνοθέτη: Παντελής Παντελόγλου
Βοηθός χορογράφου: Κατερίνα Πανουσοπούλου
Φωτισμοί: Μιχάλης Μπούρης
Δείτε ένα τρέιλερ :
Τα μυστήρια ή πού είναι το αστείο;
